کمپین رهروان غدیر

بسم الله الرحمن الرحیم

آیا آیه ی اکمال در روز عرفه نازل شده است؟

« الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا » (المائده:3)

اهل سنت معتقدند که آیه ی فوق که به آیه ی اکمال معروف است ، در روز عرفه نازل شده ؛ اما شیعیان معتقدند که این آیه در روز غدیر خم نازل شده است . در این مقاله به یک تناقض در گفتار علمای اهل سنت خواهیم پرداخت ، و نشان خواهیم داد که آن ها به طور غیر مستقیم نزول آیه در روز غدیر را اثبات نموده اند .

اهل سنت مدعی هستند آیه ی اکمال در روز عرفه یعنی روز نهم ذی الحجه سال دهم هجری نازل شده است. آن ها برای این ادعای خود ، سخنانی از برخی صحابه ی نامدار همچون عمر بن خطاب نقل کرده اند. اما شیعه بنا بر نقل هائی که هم شیعه آن را آورده و هم اهل سنت ، معتقد است که این آیه در روز غدیر خم یعنی روز هجدهم ذی الحجه سال دهم هجری و پس از معرفی حضرت علی (علیه السلام) و سایر فرزندان او به عنوان جانشینان حضرت رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله) نازل شده است. سیوطی مفسر بزرگ اهل سنت در تفسیر خویش دو حدیث از ابوسعید خدری و ابوهریره در این باره نقل کرده است :

" أخرج ابن مردویه وابن عساکر بسند ضعیف عن أبی سعید الخدری قال : لما نصب رسول الله صلى الله علیه و سلم علیا یوم غدیر خم فنادى له بالولایة هبط جبریل علیه بهذه الآیة " الیوم أکملت لکم دینکم " .

 وأخرج ابن مردویه والخطیب وابن عساکر بسند ضعیف عن أبی هریرة قال : لما کان یوم غدیر خم وهو یوم ثمانی عشر من ذی الحجة قال النبی صلى الله علیه و سلم : من کنت مولاه فعلی مولاه . فانزل الله الیوم أکملت لکم دینکم ."

( الدر المنثور - السیوطی - ج 2 - ص 259 )

( ابن مردویه و ابن عساکر از ابوسعید خدری نقل کرده اند که گفت : هنگامی که رسول خدا ( صلى الله علیه و آله و سلم )  علی را در روز غدیر خم [به امامت] نصب کرد ، و برای ولایت او بین مردم ندا در داد ، جبرئیل با این آیه فرود آمد : « امروز دین تان را کامل کردم ».

و همچنین ابن مردویه و خطیب و ابن عساکر از ابوهریره نقل کرده اند که گفت : وقتی روز غدیر خم که همان هجدهم ماه ذی الحجه باشد فرا رسید ، رسول خدا ( صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود : "هرکس من مولای او بودم ، علی مولای اوست ." پس خداوند این آیه را نازل کرد که : « امروز دین تان را کامل کردم ». )

البته چنان که مشاهده می شود وی سند هر دو حدیث را تضعیف نموده ، زیرا این مطلب با اعتقادات اهل سنت سازگار نیست !

در ادامه براى اثبات بطلان احادیثی که مبیّن نزول آیه اکمال در روز عرفه هستند ، به تفاسیر و تواریخ اهل سنت مراجعه می کنیم تا تناقض را ببینیم.

اهل سیر و آثار از اهل تسنن اتفاق دارند بر آنکه پیامبر اکرم  ( صلى الله علیه و آله و سلم )  بعد از نزول آیه اکمال دین، هشتاد و یک روز، و یا هشتاد و دو روز عمر کرده و به دار بقا رحلت فرمودند .

فخر رازی در تفسیر خود می گوید:

" المسألة الرابعة : قال أصحاب الآثار : إنه لما نزلت هذه الآیة على النبی صلى الله علیه وسلم لم یعمر بعد نزولها إلا أحداً وثمانین یوماً ، أو اثنین وثمانین یوماً ، ولم یحصل فی الشریعة بعدها زیادة ولا نسخ ولا تبدیل ألبتة ، وکان ذلک جاریاً مجرى أخبار النبی صلى الله علیه وسلم عن قرب وفاته ، وذلک إخبار عن الغیب فیکون معجزاً   "

( تفسیر الرازی - الرازی - ج 11 - ص 139 )

(اصحاب آثار گفته اند که : چون این آیه بر پیغمبر اکرم صلّی الله علیه (وآله) وسلّم نازل شد پس از نزول آن بیش از هشتاد و یک و یا هشتاد و دو روز عمر نکردند و بعد از این آیه در شریعت اسلام، زیاده و تبدیل و نسخی واقع نشد. و این آیه جاری مجرای اخبار رسول خدا از نزدیکی وفاتش بود. واین اخبار از غیب است، و معجزه میباشد ) 

تقریبا همه ی مفسرین بزرگ اهل سنت به تبعیت از تاریخ نویسان ، با هم مشترک اند . نام برخی از آن ها از این قرار است:

تفسیر أبی السعود - أبی السعود - ج 3 - ص 7

تفسیر الثعلبی - الثعلبی - ج 2 - ص 290

تفسیر البغوی - البغوی - ج 1 - ص 504

زاد المسیر - ابن الجوزی - ج 1 - ص 289 و  ج 2 - ص 239

تفسیر ابن کثیر - ابن کثیر - ج 2 - ص 14

الدر المنثور - جلال الدین السیوطی - ج 2 - ص 257

فتح القدیر - الشوکانی - ج 2 - ص 12

تفسیر الآلوسی - الآلوسی - ج 6 - ص 60

همچنین مورخین و سیره نویسان مى‏گویند: رحلت آن حضرت در روز دوازدهم ماه ربیع الاول واقع شد. مثلا ابن کثیر دمشقی در ذکر متوفّیات سال یازدهم از هجرت گفته است:

"  توفی فیها رسول الله صلى الله علیه وسلم محمد بن عبد الله سید ولد آدم فی الدنیا والآخرة ، وذلک فی ربیعها الأول یوم الاثنین ثانی عشره على المشهور . "

( البدایة والنهایة - ابن کثیر - ج 6 - ص 365  )

(در این سنه وفات یافت رسول خدا صلّی الله علیه (وآله) وسلّم مُحَمَدُ بنُ عَبْدِ اللهِ سَیِّدُ وُلْدِ آدَمَ فِی الدُّنیا وَ الآخِرَةِ و بنا به مشهور این وفات در دوازدهم ماه ربیع الاوّل واقع شد. )

از سایر منابع تاریخی اهل سنت که به در این مورد اشاره کرده اند، می توان موارد زیر را نام برد:

السیرة الحلبیة - الحلبی - ج 3 - ص 473

السیرة النبویة - ابن کثیر - ج 4 - ص 509

حال اگر فرض شود که آیه در روز عرفه یعنی روز نهم ذی الحجه نازل شده است، فاصله بین نزول آیه و ارتحال حضرت ، 90 یا 91 روز خواهد شد. علت این اختلاف هم آن است که امکان دارد یکی از سه ماه فیمابین ، سی روزه باشد . ولی این فاصله خلاف تصریح علمای اهل سنت بوده و کسی هم آن را ذکر نکرده است.

پس اینجا یک تناقض میان اقوال اهل سنت وجود دارد . یعنی امکان ندارد که هم نزول آیه در روز عرفه رخ داده باشد ، و هم فاصله آن تا رحلت حضرت نبی اکرم 81 روز باشد . لذا چون این دو قول نمی توانند همزمان درست بوده و متناقض با یکدیگر می باشند ، هر دو از درجه ی اعتبار ساقط می شوند .

اما چنانچه فاصله ی میان روز غدیر خم یعنی 18 ذی الحجه تا 12 ربیع الاول را حساب کنیم ، 81 یا 82 روز خواهد بود . به این ترتیب با این قرینه قول فاصله ی نزول تا رحلت اعتبار مجدد یافته ، و نزول آیه در 18 ذی الحجه ثابت می شود .

پس ما نشان دادیم که بر اساس نقل های اهل سنت ، قول فاصله ی 81 یا 82 روزی از نزول آیه ی اکمال تا تاریخ رحلت نبی مکرم اسلام یعنی 12 ربیع الاول ، تنها با نزول آن در روز غدیر خم یعنی 18 ذی الحجه سازگار است و نه نزول در روز عرفه یعنی روز نهم .

کمپین رهروان غدیر